Roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Termin przedawnienia należy liczyć od daty wymagalności. Żeby ustalić jaki jest termin przedawnienia konkretnego roszczenia należy w pierwszej kolejności sprawdzić, czy przepisy regulujące dany stosunek prawny zawierają jakieś szczególne regulacje dotyczące tej materii. Tego typu odrębne regulacje są przewidziane odnośnie do niektórych roszczeń np. w ramach: umowy sprzedaży, spedycji, przewozu, pożyczki, najmu, dzieła, użyczenia, rachunku bankowego, rękojmi za wady, zachowku.  Stosunków prawnych mających odrębny od zasad ogólnych termin przedawnienia, jest znacznie więcej niż wymieniłem powyżej.

Jeżeli przepisy regulujące dany stosunek prawny nie przewidują dla określonego roszczenia majątkowego odrębnego terminu przedawnienia, wówczas stosować należy zasady ogólne kodeksu cywilnego. Te uległy istotnej zmianie z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 poz. 1104). Przed powyższą nowelizacją (która weszła w życie 9 lipca 2018 roku) przepisy przewidywały zasadniczo:

• 10 letni termin przedawnienia roszczeń;
• 3 letni termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń pozostających w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą;
• 10 letni termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu.

Wspomniana nowelizacja skróciła ogólne terminy przedawnienia roszczeń majątkowych z wyjątkiem tych, które dotyczą świadczeń okresowych oraz roszczeń związanych prowadzoną działalnością gospodarczą. Tym samym skróceniu uległ 10 letni termin ogólny, który zastąpiony został terminem 6 letnim.  Skrócono także termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym wyrokiem lub innym równoważnym rozstrzygnięciem, co do których również wprowadzono termin 6 letni.

Kolejnymi istotnymi zmianami dotyczącymi przedawnienia jest to, że sądy zostały zobowiązane do badania, czy w sprawach przeciwko konsumentom, nastąpiło już przedawnienie dochodzonego roszczenia. Przed nowelizacją sąd badał tę okoliczność wyłącznie na zarzut pozwanego, a samo przedawnienie roszczenia nie stanowiło przeszkody w dochodzeniu roszczenia przez wierzyciela. Zgodnie z nowym art. 117 par. 2(1) k.c. po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Niewątpliwie nowelizacja ma w powyższym zakresie charakter prokonsumencki.

W związku z powyższą nowelizacją może powstać wątpliwość, który termin będzie miał zastosowanie np. w sytuacji gdy umowa była zawarta przed datą wejścia w życie nowelizacji, a spór powstał po tej dacie. Odpowiedzi należy szukać w ustawie zmieniającej.

Przepisy przejściowe przewidują, że do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, które na ten dzień nie przedawniły się, stosuje się przepisy nowe, przy czym jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy. Przepisy zapobiegają również sytuacji, w której powyższa reguła mogłaby doprowadzić do wydłużenia terminu przedawnienia, co byłoby sprzeczne z intencją ustawodawcy. W związku z powyższym przyjęto, że jeżeli przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Przykład:

10 letni ogólny termin przedawnienia rozpoczął się 9 lat przed wejściem w życie przepisów zmieniających. W takiej sytuacji termin 6 letni nie rozpocznie się z dniem 09 lipca 2018 roku, gdyż to spowodowałoby wydłużenie terminu przedawnienia o 5 lat.  W takiej sytuacji do przedawnienia doszłoby równo rok po wejściu w życie ustawy.

Adw. Patrick Wilhelmsen