Art.  207.  [Znęcanie się]

§  1.    Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§  1a. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§  2.    Jeżeli czyn określony w § 1 lub 1a połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§  3.    Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1-2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Przepisy nie definiują co należy rozumieć przez „znęcanie się fizycznie lub psychicznie”. W orzecznictwie wyrażono pogląd, że:

„ustawowe określenie „znęca się” oznacza działanie albo zaniechanie, polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dotkliwych cierpień moralnych, powtarzających się w czasie albo jednorazowym, lecz intensywnym i rozciągniętym w czasie„

(uchwała Sadu Najwyższego VI KZP 13/75, OSNKW 1976/7-8, poz. 86).

Znęcanie fizyczne – jako typowe przykłady wymienić można zachowania takie tak: bicie, wyrzucanie z domu, rzucanie przedmiotami, głodzenie, zmuszanie do przebywania w zimnie, zmuszanie do wykonywania upokarzających czynności, wyrywanie włosów, przypalanie papierosem.

Znęcanie psychicznie – o znęcaniu psychicznym można mówić w sytuacji szydzenia, straszenia, znieważania, obrażania, poniżania, kierowania gróźb, urządzania libacji, powodowania uciążliwych dla domowników sytuacji, sprowadzania osób nieakceptowanych przez domowników (prostytutek lub przestępców) itp.

Katalog zachowań, które mogą składać się na znamię „znęcania się” jest otwarty i wymaga każdorazowo indywidualnej oceny. Nie zawsze jednak działanie sprawcy będzie wystarczające do wypełnienia znamienia znęcania się. Znęcanie musi cechować się zauważalnym stopniem dolegliwości dla osoby pokrzywdzonej i co do zasady jedynie wyjątkowo może mieć charakter jednorazowego działania. Z reguły jednak działanie sprawcy będzie cechowało się powtarzalnością.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że nie może jest możliwe wzajemne znęcanie się małżonków w tym samym czasie ( wyrok z 4.06.1990 r., V KRN 96/90, WPP 1993/1–2, s. 56). Pogląd ten spotkał się z krytyką, niemniej bywa aprobowany w orzecznictwie. Dla przykładu można przytoczyć wyrok Sądu Okręgowy w Poznaniu z 15 marca 2018 r., sygn. akt XVII Ka 1463/17, który stwierdził, że „Nie można mówić o wypełnieniu znamion z art. 207 § 1 k.k., jeśli dochodzi do wzajemnego znęcania się między małżonkami, czy osobami żyjącymi w konkubinacie.” Choć pogląd ten jest dyskusyjny, to jednak z pewnością przestępstwo znęcania cechuje się istnieniem przewagi jednej osoby nad drugą, tj. dominacji sprawcy nad ofiarą. Dlatego w każdej sprawie, w której występuje wątek wzajemnego znęcania się małżonków, istotne jest ustalenie jaki był stopień intensywności podejmowanych wzajemnie działań, w jaki sposób działania te odbierała ofiara i czy rzeczywiście istniał stosunek przewagi po stronie jednego z małżonków. W przypadku negatywnej odpowiedzi na ostatnie z powyższych pytań, brak jest podstaw do skazania sprawcy na podstawie art. 207 k.k.

Opracował: adwokat Patrick Wilhelmsen, tel. 508-920-164, Kancelaria Adwokacka, ul. Rozbrat 34/36 lok. 95, 00-429 Warszawa.

Obraz lisa runnels z Pixabay