Art. 190a kk [Uporczywe nękanie. Kradzież tożsamości]

§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

W lutym 2011 r., nowelizacją przepisów prawa karnego, wprowadzono nowy typ przestępstwa (poch. z języka angielskiego) stalking.

Przedmiotem ochrony tego przestępstwa (art. 190a §1 kk) jest wolność człowieka – wolność od strachu, od poczucia zagrożenia, a także wolność (chronioną przepisami Konstytucji RP) sfery prywatności. W § 2 tego przepisu przedmiotem ochrony jest tożsamość osoby oraz wolność od każdego typu zagrożeń, polegających na podszywaniu się pod osobę pokrzywdzoną.

Aby można było przypisać znamiona przestępstwa z art. 190a § 1 kk sprawcy, jego zachowanie musi polegać na uporczywym nękaniu innej osoby. „Stalking”, inaczej nękanie, może przejawiać się w różnorodny sposób i przybrać różne formy. Nękać można poprzez wykonywanie połączeń telefonicznych, wysyłanie wiadomości SMS, kontakt e-mailowy (lub przez portale społecznościowe, co w dzisiejszych czasach jest bardzo powszechne), nachodzenie w miejscu pracy, zaczepianie na ulicy, nagabywanie w domu, obserwowanie i śledzenie czy narzucanie się z upominkami (zob. J. Kosińska, Prawnokarna…, s. 33). Muszą to być zachowania wielokrotne, powtarzające się, a nie czynności jednorazowe. Zachowanie sprawcy jest nękaniem w momencie, gdy wywołuje u pokrzywdzonego poczucie strachu, smutku, krzywdy czy też dyskomfortu.

Mając na uwadze powyższe, należy wskazać wyrok SO w Świdnicy z 5.09.2017 r., IV Ka 125/17, LEX nr 2389434 „aby zachowanie mogło być uznane za stalking, nękanie przez sprawcę musi być uporczywe, a zatem polegać na nieustannym oraz istotnym naruszaniu prywatności innej osoby oraz na wzbudzeniu w pokrzywdzonym uzasadnionego okolicznościami poczucia zagrożenia”.

Warto wskazać także wyrok SO w Szczecinie z 4.03.2013 r., IV Ka 1795/12, LEX nr 1714996, w którym Sąd stwierdził, iż przestępstwa z art. 190a § 1 kk sprawca musi działać z zamiarem bezpośrednim (uporczywe nękanie pokrzywdzonego), bowiem jest to przestępstwo umyślne, przy czym część znamion może być objęta bądź zamiarem bezpośrednim, bądź ewentualnym (wzbudzenie u pokrzywdzonego poczucia zagrożenia lub istotnego naruszenia jego prywatności).

Odnosząc się do § 2 wspomnianego przepisu, określa on dwa zachowania sprawcy, które wypełniają znamiona tego przestępstwa. Pierwsze zachowanie przejawia się jako udawanie innej osoby, czyli podszywanie się pod nią, wprowadzając w błąd innych co do swojej tożsamości. Nie realizuje znamion przestępstwa udawanie innej osoby, bez zamiaru wprowadzenia jej w błąd. Drugie zachowanie polega na wykorzystywaniu cudzego wizerunku lub danych osobowych innej osoby, a więc robieniu użytku z tych danych. Nie ma znaczenia fakt, jak doszło do wykorzystania tych danych, ani czy sprawca wykorzystał je w życiu prywatnym czy służbowym. Natomiast, jak przyjęło się w doktrynie, podszywanie się pod osobę zmarłą nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 190a § 2 kk.

Należy odróżnić przestępstwo nękania (art. 190a § 1 kk) od czynu będącego wykroczeniem stypizowanym w art. 107 Kodeksu wykroczeń, przejawiającym się jako złośliwe niepokojenie drugiego człowieka. Aby przypisać sprawcy znamiona tego czynu niezbędne jest ustalenie, że zachowania swoje podejmował w celu dokuczenia pokrzywdzonemu.

adwokat Patrick Wilhelmsen, tel. 508-920-164, Kancelaria Adwokacka, ul. Rozbrat 34/36 lok. 95, 00-429 Warszawa.

Zdjęcie dzięki uprzejmości Etienne Marais z Pixabay