Art.  162 kk [Nieudzielenie pomocy]

§  1.  Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§  2.  Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

Obowiązek udzielenia pomocy ciąży na każdym, kto znalazł się w sytuacji, w której obiektywnie można wymagać od tej osoby takiego działania, przy czym dla wyczerpania znamion przestępstwa z art. 162 k.k. istotne znaczenie ma świadomość sprawcy co do istniejącego stanu zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, sygn. akt II AKa 226/17). Zagrożenie dla życia lub zdrowia musi być realne.

„Standard  pomocy jest wyznaczony konkretnym położeniem, w jakim znalazł się człowiek wymagający pomocy, stanem wiedzy osoby zobowiązanej oraz środkami, jakimi dysponuje zobowiązany do udzielenia pomocy. Ten standard powinien być określony dla danego konkretnego wypadku. Zachowanie odbiegające in minus od tak wyznaczonego standardu oznaczać będzie brak udzielenia oczekiwanej pomocy i realizację tym samym znamion typu czynu zabronionego określonego w art. 162 § 1 k.k.”

(wyrok Sądu Rejonowego w Warszawie IV K 367/09 z 12 maja 2014 r.) 

Obowiązek udzielenia pomocy osobie znajdującej się w sytuacji bezpośrednio zagrażającej utratą życia lub doznania ciężkiego uszczerbku istnieje tak długo, jak długo pomoc jest możliwa. Co do zasady obowiązek istnieje tak długo, jak długo człowiek wykazuje oznaki życia. Nie jest przy tym istotne, czy możliwe jest osiągnięcie rezultatu w postaci skutecznej pomocy.

Bez znaczenia jest także to, czy osoba udzielająca pomocy dobierze właściwe środki.  Przedmiotem odpowiedzialności za przestępstwo z art. 162 k.k. mogą być wyłącznie te stany faktyczne, w których sprawca całkowicie zaniechał jakiejkolwiek pomocy.

Obowiązek udzielenia pomocy nie ma charakteru bezwzględnego. Nie można wymagać, aby osoba udzielająca pomocy narażała swoje własne życie lub zdrowie, a okoliczność taka wyłączać powinna odpowiedzialność karną za nieudzielenie pomocy (por. postanowienie SN z 23 sierpnia 2016, sygn. akt II KK 137/16).

Inaczej będzie natomiast w sytuacji, w której sprawca, bez narażenia własnej osoby, miał możliwość udzielenia pomocy w inny sposób, np. poprzez wezwanie służb ratunkowych.

Obowiązek upada z chwilą śmierci poszkodowanego albo wraz z przystąpieniem do czynności ratowniczych przez odpowiednie służby.

adwokat Patrick Wilhelmsen, tel. 508-920-164, Kancelaria adwokacka, ul. Rozbrat 34/36 lok. 95, 00-429 Warszawa.