Umorzenie udziałów w spółce z o.o., jest metodą na pozbycie się wspólnika ze spółki, zmniejszenia jego praw lub na zmniejszenia kapitału zakładowego w spółce, celem uwolnienia zablokowanych w tym kapitale środków. Przepisy kodeksu spółek handlowych rozróżniają trzy sposoby umorzenia udziałów tj. umorzenie dobrowolne, umorzenie przymusowe oraz umorzenie automatyczne. Niniejszy wpis poświęcony jest umorzeniu dobrowolnemu.

Dobrowolne umorzenie udziałów polega na nabyciu przez spółkę udziałów od wspólnika, którego udziały mają być umorzone. Wspólnik taki powinien wyrazić zgodę na taką czynność. Nie ma znaczenia, czy zgoda taka zostanie umieszczona w odrębnym dokumencie, czy też będzie ona stanowiła część protokołu zgromadzenia wspólników. Aby nabycie udziału nie nasuwało wątpliwości, konieczne jest uprzednie podjęcie przez zgromadzenie wspólników uchwały o umorzeniu oznaczonej ilości udziałów należących do konkretnie oznaczonego wspólnika. Taka kolejność działań wynika z art. 200 par. 1 k.s.h. Przepis ten zakazuje spółce nabywania udziałów własnych, natomiast zakaz wyłączony jest w ściśle określonych przypadkach, w tym m.in. w razie nabycia udziałów w celu ich umorzenia.

Aby umorzenie udziałów było możliwe, konieczne jest zastrzeżenie takiej możliwości w umowie spółki. Jeżeli umowa spółki nie przewiduje takiej możliwości, niezbędna jest jej uprzednia zmiana w formie aktu notarialnego.

Przed podjęciem uchwały o umorzeniu udziałów wspólnicy powinni ustalić, czy umorzenie ma nastąpić z czystego zysku, czy też poprzez obniżenie kapitału zakładowego. Umorzenie udziałów z czystego zysku nie wiąże się z koniecznością obniżenia kapitału zakładowego, co może prowadzić do sytuacji, w której kapitał zakładowy nie będzie odpowiadał wartości nominalnej udziałów w spółce. Ta forma umorzenia, stosowana jest niezwykle rzadko, bowiem umorzeniu udziałów znacznie częściej towarzyszy woli uwolnienia środków w spółce, a nie ich zablokowania w kapitale zakładowym, jak ma to miejsce przy umorzeniu udziałów z czystego zysku. Dlatego też znacznie części spotkać się można z drugim wariantem umorzenia, jakim jest umorzenie udziałów poprzez obniżenie kapitału zakładowego.

Dla umorzenia udziałów polegającego na nabycia udziałów przez spółkę i obniżeniu kapitału zakładowego, wymagane jest zawarcie umowy pomiędzy spółka i wspólnikiem, którego udziały mają być umorzone. Za zgodą wspólnika możliwe jest także nieodpłatne umorzenie jego udziałów w spółce. Wówczas umowa nabycia udziałów będzie umową darowizny na rzecz spółki, która powinna być podjęta w formie aktu notarialnego. W przypadku złożenia przez wspólnika takiego oświadczenia, spółka będzie mogła przenieść środki z obniżonego kapitału zakładowego na kapitał zapasowy, co spowoduje uwolnienie środków finansowych w spółce. Wariant ten bywa stosowany gdy spółka potrzebuje środków na inwestycje. Co więcej umorzenie udziałów w tej formie jest uważane za zdarzenie neutralne podatkowo, chociażby następowało bez wynagrodzenia, co potwierdzone zostało w stanowisku zajętym w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 12 sierpnia 2016 r. (IBPB-1-1/4510-174/16-1/WRz).

Po nabyciu udziałów przez spółkę, zgromadzenie wspólników powinno podjąć uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego, która zawsze jest zmianą umowy spółki (forma aktu notarialnego). Dla podjęcia takiej uchwały ustawa przewiduje wymóg  2/3 większości głosów. Umorzenie staje się wówczas skuteczne z chwilą obniżenia kapitału zakładowego. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna określać wysokość, o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony oraz sposób obniżenia. Co istotne, obniżenie kapitału zakładowego nie może naruszać przepisów o najniższym kapitale zakładowym spółki z o.o.

O zamiarze umorzenia udziałów, jeżeli następuje to z uszczerbkiem dla majątku spółki, zarząd powinien ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki, o ile takowe zostało zastrzeżone w umowie spółki (tzw. postępowanie konwokacyjne). W ogłoszeniu takim należy wezwać wierzycieli spółki do wniesienia sprzeciwu od obniżenia kapitału zakładowego w terminie trzech miesięcy  od dnia ogłoszenia, z zastrzeżeniem, że brak sprzeciwu uważa się za zgodę wierzycieli na obniżenie kapitału zakładowego. Jeżeli do spółki zgłosi się w tym okresie wierzyciel, będzie ona obowiązana do uregulowania lub zabezpieczenia swoich zobowiązań względem zgłaszającego się wierzyciela.

Po pomyślnym przeprowadzeniu całej procedury, zarząd zobowiązany jest zgłosić zmiany do sądu rejestrowego, który po zbadaniu kompletu dokumentów i uznaniu, że procedura została przeprowadzona w sposób prawidłowy, wpisze zmiany do rejestru.

Adw. Patrick Wilhelmsen

Kancelaria Adwokacka Patrick Wilhelmsen

Lokalizacja: Rozbrat 34/36 lok. 95, 00 – 429 Warszawa

Filia w Piasecznie: Zaleśna 20, 05-502 Piaseczno

508 920 164

adwokat@wilhelmsen.com.pl